Yeni Doçentlik Kriterleri 2024 | Pro Doçentlik

Doçentlik şartları 2024 yılı itibarıyla Üniversitelerarası Kurul ve Yüksek Öğretim Kurulu kararı ile değiştirilmiştir. Daha önceki dönemde uygulanmakta olan temel alan kriterlerinde daha kapsamlı ve daha detaylı bir puanlama sistemine geçilmiştir. Söz konusu değişiklik 2024 yılı Mart dönemi başvurularında ilk defa uygulanacaktır. 2023 Ekim dönemi ile kıyaslandığında özellikle temel alan ile ilgili değişikliklerin ön plana çıktığı görülmektedir. Bunun yanında daha önce puan alınabilen bazı noktalarda puan kısıtlamasına gidilmiş olup aynı zamanda puan alınabilecek yeni alanlar öne çıkmaktadır.

• Sistemde ilk dikkat çeken değişiklik, Q değerlerinin ayrı puanlanabilir hale getirilmesidir. SSCI ve SCI-E dergilerin sahip olduğu çeyreklik dilimlerine yönelik bir puanlama sistemi uygulamaya alınmıştır. Yeni sistemde endeksler ayrı ayrı değerlendirmeye alınmaktadır.
• CPCI (Conference Proceedings Citiatiın Index)’te bulunan bildiriler ile Book Citiation Index’teki kitapların puan değerleri artırılmıştır.
• Daha önceki dönemde puanlanmayan Bap projeleri bu dönem puan alınabilir hale getirilmiştir.
• Ders kriterleri değiştirilmiş, daha önce iki dönem verilmesi sorunlu olan ders süresi dört dönem olarak yeniden düzenlenmiştir.

Yeni doçentlik kriterleri daha kapsamlı bir akademik çalışmayı gerektiriyor gibi görünmektedir. Özellikle bazı temel alanlarda alana özel yapılan değişiklikler, her bir temel alanın kendine has kriterlerine dikkat edilmesi noktasında çok daha önemli hale gelmiştir.

Yeni Doçentlik Kriterleri Kapsamında Dergi Endekslerinde Ne Değişti?

Dergilerin Q değerlerinin değişmesi, özellikle puan bakımından Q1 ve Q2 dergileri daha önemli hale getirmiştir. Söz konusu değere sahip olan dergilerde hâlihazırda yayını bulunan adayların bu yayınlarından aldıkları puanlar artmıştır.

2024 Yeni Doçentlik Kriterlerinde de Göreceğimiz Q Değeri Nedir?

Q Değeri, temel olarak derginin yer aldığı alanda bulunan dergi sayısının 1/4’i alındığında ortaya çıkan ilk %25’lik çeyreği göstermektedir. Örneğin ilk %25’lik dilim Q1, ikinci %25’lik dilim Q2 dergileri ifade etmektedir. İlk dilimde yer alan dergiler diğerlerine kıyasla daha fazla puan alınabilen dergilerdir.

Temel Alanlarda Yapılan Değişiklikler Nelerdir?

Doçentlik başvurusu yapılabilen temel alanların her birinde söz konusu alana özgü değişikliklere gidilmiştir. Aşağıda alanlara göre yapılan değişikliklere kısaca yer verilmektedir:

• Eğitim Bilimleri Temel Alanı:
• Yeni kriterlere göre Web of Science’da bulunan SSCI ve SCIE dergilerin Q değerleri değişmiştir. Buna göre Q1, Q2 ya da Q3 değerindeki dergilerden otuz puan alma şartı getirilmiştir. Bu dergilerdeki yayınlardan 30 puan alınması zorunluluğu getirilmiştir. Bunun yanında ESCI, AHCI, Scopus ve diğer uluslararası endekslerin puan değeri değişmektedir.
• Ulusal makaleler için en az biri TR dizinden olacak şekilde ulusal makale kapsamında iki yayın yapılması zorunlu tutulmuştur.
• Tezden üretilmiş olan yayının bildiri dışında bir yayın olması gerekmektedir.
• Ödüller, dergi editörlükleri, h-indeksi, yurt dışı faaliyetle patentler puanlanabilmektedir.
• Kitaplar ve kitap bölümleri için BKCI dışında olan yayınlardan en fazla 5 puan alınabilmektedir.
• Fen Bilimleri ve Matematik Temel Alanı:
• Q1, Q2 ya da Q3 değerindeki dergilerin en az birinde başlıca yazar olunması şartıyla SSCI ve SCIE kapsamında bulunan dergilerden belirli bir puanın sağlanması zorunlu tutulmuştur.
• Projelerden puan alınabilmektedir ancak söz konusu projelerin tamamlanmış olması şartı bulunmaktadır.
• Tez danışmanlığı zorunlu bir kriter değil ise de mevcut olması jüri üzerinde oluşacak izlenim bakımından önem taşımaktadır.
• Filoloji Temel Alanı:
• Filoloji temel alanında uluslararası alanda yayın yapma zorunluluğu yoktur ancak kitap bölümleri/kitaplar için puan değerlerinde değişiklik yapılmıştır.
• Minimum dört tanesi tek yazarlı olan altı TR Dizin yayını ve 50 puan alınması zorunlu hale getirilmiştir. Adayın bu kriteri karşılayamaması durumunda uluslararası kapsamdaki makalelerde (SSCI, SCIE, ESCI) yayın yapması gerekmektedir.
• Güzel Sanatlar Temel Alanı:
• Güzel sanatlar temel alanından başvuracak olan adayların hem özel hem de genel kriterleri karşılaması gerekmektedir.
• Tek yazarlı bir TR Dizin en az bir makale, uluslararası alanda yayımlanmış makalelerden ise minimum on puan alınmış olması gerekmektedir.
• Bildiri, atıf, ders ve tezden üretilen yayın zorunluluğu mevcuttur.
• Bilim alanına ait özel şartlar ÜAK resmi sitesi üzerinden görüntülenebilmektedir.
• Hukuk Temel Alanı
• Yeni kriterlere göre hukuk temel alanında uluslararası yayın zorunluluğu yoktur. Ancak TR dizin yayınların dört yayında tek yazarlı olmak koşuluyla farklı dergilerde altı yayın zorunluluğu bulunmaktadır.
• Ulusal ve uluslararası kitap puanları yükseltilmiştir.
• Kitaptan puan alınabilmesi için editör şartı özelleştirilmiştir.
• İlahiyat Temel Alanı:
• Yeni kriterlere göre ilahiyat temel alanında uluslararası yayın zorunluluğu yoktur. Ancak TR dizin yayınların üç yayında tek yazarlı olmak koşuluyla iki tanesi farklı dergide olmak şartıyla beş yayın zorunluluğu bulunmaktadır. Adayın bu kriteri karşılayamaması durumunda uluslararası kapsamdaki makalelerde (SSCI, SCIE, ESCI) minimum 2 yayın yapılıp, birinin tek yazarlı
• Sanat etkinlikleri kriteri getirilmiş ve adaylar bu alandan puan zorunluluğuna tabi tutulmuştur.
• Mimarlık, Planlama ve Tasarım Temel Alanı:
• Bu temel alanda yeni kriterlere göre proje, yarışma ve yazılım bölümünden on beş puan zorunluluğu bulunmaktadır.
• Patent, ödül ve tez danışmanlığı ve kitap kriterleri zorunlu değil ise de bu bölümlerden de adaylar puan alabilmektedir.
• Mühendislik Temel Alanı:
• Yeni kriterlere göre bu temel alandan başvuru yapacak olan adayların Q1, Q2 ya da Q3 değerindeki dergilerden birinde başlıca yazar olması şartı bulunmaktadır. Bu alandan kırk puan alınması zorunludur.
• Tezden üretilmiş yayın, ders faaliyetleri, bildiri ve atıflar zorunludur.
• Sağlık Bilimleri Temel Alanı:
• Sağlık bilimleri temel alanında Q1, Q2, Q3, Q4 değerindeki dergilerde minimum üç eserde başlıca yazar olmak zorunludur ve bu alandan kırk puan alınması gerekmektedir.
• Üç ulusal yayın yapma şartı bulunmakta olup bunların ikisinin TR Dizin olması gerekmektedir.
• Kitaplarda yayınevleri önem kazanmıştır.
• Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanı:
• Yeni kriterlere göre bu alanda SCIE, SSCI, ESCI veya Scopus endeksler ile diğer uluslararası endeksli dergilerde yayın yapma ve en az on puan alma şartı bulunmaktadır.
• Kitaplar ve kitap bölümlerinde BKCI zorunlu bir şart olmayıp en az bir kitap veya iki kitap bölümü şartı bulunmaktadır.
• Spor Bilimleri Temel Alanı:
• Yeni kriterlere göre bu alanda SCIE, SSCI ve AHCI dergilerde en az bir başlıca yazar olma şartı ve toplamda otuz puan alma zorunluluğu bulunmaktadır.
• Ziraat, Orman ve Su Ürünleri Temel Alanı:
• Bu alanda Q1, Q2 ya da Q3 değerindeki dergilerde minimum bir eserde başlıca yazar olmak zorunludur ve bu alandan toplamda otuz puan alınması gerekmektedir.
• TR Dizin yayınlar için de minimum yirmi puan alma zorunluluğu bulunmaktadır.

Aday hangi alandan başvurusunu yapacaksa o alana ait kriterleri inceleyerek puanlarını hesaplayabilir ve eksik yayınlarını başvuru dönemine kadar tamamlayabilir. Özellikle yayınların puanlanması bakımından yeni doçentlik şartları üzerinde değişiklikler yapılması kafa karıştırıcı olsa da, dikkatli bir inceleme ile doğru puanlamanın yapılabilmesi mümkündür.

Yeni Doçentlik Kriterlerine Göre Atıf Puanı Nasıl Hesaplanır?

ÜAK Doçentlik kriterleri doğrultusunda verilen bilgiye göre yapılan her yayın, kendisine atıf yapılmış bir eserden tek atıf puanı alabilmektedir. Farklı bir eserde atıf yapılması durumunda ayrı atıf puanı alınabilmektedir. SCI-E, SCI, SSCI ve AHCI dergilerde uluslararası alanda yayınevlerince yayımlanan kitaplarda yayımlanmış olan ve adayın yazar olarak bulunmadığı yayınların her birinde metindeki atıf sayısı dikkate alınmaksızın atıf yapılan her bir eser için üç puan alınabilmektedir.  SCI-E, SCI, SSCI ve AHCI dışı endekslerde taranan dergilerde, uluslararası yayınevlerince yayımlanan kitaplarda bölüm yazarı olarak yayımlanmış olan ve adayın yazar olarak bulunmadığı yayınlarda metin içindeki atıf sayısı dikkate alınmaksızın her bir eser için iki puan alınmaktadır. Ulusal yayınevlerinin yayımladığı kitaplarda ve ulusal hakemli dergilerde yayımlanmış olan ve adayın yazar olarak bulunmadığı her bir yayında metin içindeki atıf sayısı dikkate alınmaksızın atıf yapılmış olan eserlerin her biri için bir puan alınabilmektedir. Atıflardan kriterlere göre en az beş puan alınması gerekmektedir ve bu alandan maksimum on puan alınabilir.

Yeni Doçentlik Kriterlerinde Lisansüstü Tez Danışmanlığı Zorunlu Mudur?

Yeni kriterlere göre lisansüstü tez danışmanlığı zorunlu değildir ancak jüride oluşacak iyi izlenim bakımından bu alandan da puan alınabilmesi önemlidir. Adayın danışmanlık yaptığı tamamlanmış lisansüstü tez çalışmalarından puan alınabilmekte olup hangi temel alandan başvuru yapılacaksa o alana ait kriterlerden detaylı bilgi edinilebilir. Bu alanda puan alınabilmesi için tamamlanmış olan lisansüstü tezlerden YÖK tez numarasının kontrol edilmesi ve eğer bu numara mevcut değilse YÖK Tez ile iletişime geçilerek tez numarasının alınması gerekmektedir.

Yeni Doçentlik Kriterlerine Göre Kabul Edilen Yabancı Dil Sınavları Nelerdir Ve Geçerlilik Süresi Nedir?

Doçentlik başvurularında ÖSYM tarafından yapılan sınavlara ek olarak eşdeğerliği bulunan sınavların da geçerliliği bulunmaktadır. ÜAK tarafından yeni kriterler doğrultusunda verilen bilgiye göre, ÖSYM tarafından yapılan merkezi yabancı dil sınavları için bir süre sınırı bulunmamaktadır. Eşdeğer olarak kabul edilmiş olan yabancı dil sınavları için ise belgede bulunan geçerlilik tarihine göre belirlenmektedir. Ancak her durumda bu süre, sınav tarihi itibarıyla beş yılla sınırlandırılmıştır ancak TOEFL belgeleri için iki yıl geçerlilik süresi bulunmaktadır.

Yeni Doçentlik Kriterlerinde Şaibeli Dergi Tanımı Değişti Mi?

Yeni Doçentlik kriterlerinde şaibeli/yağmacı dergi tanımlamasına yönelik yeni bir bilgi verilmemiş olup mevcut şartların devam ettiği görülmektedir. Buna göre SSCI ve SCIE endekslerinde taranan Q1, Q2, Q3 dergiler şaibeli/yağmacı olarak değerlendirilmemektedir. Fakat Q4 dergiler ücretlendirmeye göre değişiklik göstermektedir. Şaibeli/yağmacı dergi sayılmama kriterleri şöyle ifade edilmektedir:

• Web of Science’de basım ve editörlük süreçleri için ücret talep etme durumuna bakılmaksızın Q1, Q2, Q3 sınıfında bulunan dergiler,
• Web of Science’de Q4 olup basım ve editörlük süreçleri için ücret talebinde bulunmayan dergiler,
• Web of Science’de Q4 olup basım ve editörlük süreçleri için ücret talep eden fakat yalnızca söz konusu bilim alanına mensup adayların üye olabildiği üniversitenin, branş derneğinin, bilimsel bir kurum ya da enstitünün yayın organı olan, 2010 yılı öncesi itibarıyla yayımlanan ve abone sistemiyle çalışan dergiler.

Yağmacı Dergi Nasıl Anlaşılır?

Bilimsel yayın sürecinde bir derginin şaibeli/yağmacı olma durumu incelenirken, öncelikli olarak bakılması gereken nokta, dergi endeksleridir. Bunun yanında şaibeli/yağmacı dergi tanımlamasına giren dergilerin bazı ortak özellikleri öne çıkmaktadır. Bu özellikler şöyle sıralanabilir:

• Yayın Kurulu Üyesi, editör gibi başlıklarda kendi alanında otorite olarak kabul edilmekte olan kişilerin isimlerine yer vererek prestijin yükseltmeye çalışılması ancak bu isimlerden izin alınmadan bu işlemin yapılması,
• Yayın kurulu, editörlük vb. bilgilerin açık bir biçimde yazılmaması ya da kısıtlı olarak yazılması,
• Dergiyi tanıtmaya yönelik bilgilere, yayın süreçlerine ilişkin bilgilere yer verilmemesi,
• Dergiye yayın gönderen adayların süreci takip edebilmesi için gereken sistemin bulunmaması, yayın süreçlerinin şeffaf olmaması,
• Yayın süreçlerine ilişkin varsa ücret taleplerinin dergi web sayfasında açıkça yazılmaması,
• Gönderdiği yayını bir sebeple geri çekmek isteyen yazarın çalışmasının iade edilmemesi, bekletilmesi veya geri çekme talebine rağmen makalenin yayımlanması,
• Dergi hakemlerinin en az yılda bir kez beyan edilmemesi, bağımsız hakem değerlendirmesinin beyan edilmemesi,
• Dergilerin düzenlendiği endekslerin yanıltıcı biçimde beyan edilmesi ve yazarların doğru yönlendirilmemesi,
• Makalelere DOI numarası verilmemesi,
• Akademik olarak değerli olmayan endekslerde dizinlendiklerine yönelik bilginin öne çıkarılması ve yazarların yanıltılması,
• Farklı konularda ve birbiri ile ilgisi olmayan konularda makaleler kabul etmesi.

Şaibeli/yağmacı dergilerde yayımlanmış eserler doçentlik başvurularında ciddi sorun yaratabilmektedir. Bu nedenle adayların, yayınlatma süreci öncesinde yayınlarını gönderecekleri dergileri iyice araştırması sonradan ortaya çıkabilecek sorunları da engelleyecektir.

2024 Doçentlik Kriterleri Değişecek Mi?

2023 yılı ağustos ayında ÜAK tarafından bir açıklama yapılmış ve Mart 2024 tarihi itibarıyla yeni doçentlik kriterlerinin geçerli olacağı ilan edilmiştir. Yeni doçentlik şartları 2024 yılı itibarıyla geçerli olup başvuru yapılacak temel alanlarda çeşitli değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişikliklerin neler olduğuna yönelik olarak da ÜAK web sitesinde detaylı bir kılavuz yayımlanmıştır. Kılavuza ÜAK resmi sitesinde duyurular kısmından ulaşılabilmektedir.

Yeni Doçentlik Kriterleri Ne Zaman Değişecek?

Mart 2024 başvuru döneminde yeni belirlenen kriterlerin kullanılacağı bilinmektedir. Süreç henüz tam anlamıyla netleşmemiş olsa da, ÜAk tarafından yeni bir açıklama yapılmadığı sürece, dosyalar en son yayınlanan kriterlere göre hazırlanacak ve Doçentlik Bilgi Sistemi’ne yüklenecektir. Yeni doçentlik kriterleri 2024 yorumları ise henüz net olmasa da başvuru haftası yaklaşırken bir açıklama yapılmaması durumunda yeni kriterlerin geçerli olacağı görülmektedir.